1. Hoàn thành sửa đổi Luật Đất đai năm 2013 và các luật khác có liên quan đến năm 2025, định hướng đến năm 2030

Cụ thể, Ban Chấp hành Trung ương yêu cầu đến năm 2023 phải hoàn thành sửa đổi Luật Đất đai 2013 và một số luật liên quan, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất.  Đến năm 2030: “Hệ thống pháp luật về đất đai cơ bản được hoàn thiện đồng bộ, thống nhất, phù hợp với thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Khắc phục bằng được tình trạng sử dụng đất lãng phí, để đất hoang hoá, ô nhiễm, suy thoái và những tồn tại, vướng mắc về quản lý và sử dụng đất do lịch sử để lại.”[1]

2. Đánh thuế cao hơn đối với người sở hữu nhiều nhà, đất; ưu đãi thuế đối với hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, gia đình người có công với cách mạng…

Nhằm hoàn thiện cơ chế, chính sách tài chính về đất đai, Ban Chấp hành Trung ương yêu cầu “quy định mức thuế cao hơn đối với người sử dụng nhiều diện tích đất, nhiều nhà ở, đầu cơ đất, chậm sử dụng đất, bỏ đất hoang”[2]. Đồng thời, “có chính sách ưu đãi thuế, tiền sử dụng đất, tiền thuê đất phù hợp với lĩnh vực, địa bàn ưu đãi đầu tư; đối với hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, gia đình người có công với cách mạng; những địa phương được quy hoạch sản xuất nhằm bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, bảo vệ các loại rừng, nhất là rừng phòng hộ, rừng đặc dụng…”[3] (Hiện nay, chính sách ưu đãi thuế, tiền sử dụng đất đối với hộ nghèo thực hiện theo quy định tại Điều 11  Nghị định 45/2014/NĐ-CP; đối với người có công thực hiện theo quy định tại Nghị định 131/2021/NĐ-CP.)

3. Thực hiện việc giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất

Nghị quyết 18-NQ/TW quy định: “Trong thời gian tới sẽ thực hiện việc giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất. Quy định cụ thể về đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất”[4].  Đồng thời “Hạn chế và quy định chặt chẽ các trường hợp giao đất, cho thuê đất không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất; bảo đảm công khai, minh bạch, có cơ chế đồng bộ, cụ thể để xử lý vi phạm quy định về giao đất, cho thuê đất, nhất là liên quan tới đấu giá quyền sử dụng đất và đấu thầu dự án có sử dụng đất”.[5] (Hiện nay, việc cho thuê đất thực hiện theo Điều 56 Luật Đất đai 2013 )

4. Cơ sở tôn giáo sử dụng đất vào mục đích khác phải trả tiền thuê đất theo quy định của pháp luật

Hiện nay, Điều 54 Luật Đất đai 2013 quy định cơ sở tôn giáo sử dụng đất phi nông nghiệp theo quy định tại khoản 1 Điều 159 Luật Đất đai 2013 thuộc đối tượng được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất. Tuy nhiên, theo Nghị quyết 18-NQ/TW thì trong thời gian tới, việc giao đất cho cơ sở tôn giáo được quy định theo hướng: Nhà nước thực hiện giao đất có hạn mức không thu tiền sử dụng đất đối với đất sử dụng làm cơ sở thờ tự, trụ sở của các tổ chức tôn giáo. “Các tổ chức tôn giáo sử dụng đất vào mục đích khác phải trả tiền thuê đất cho Nhà nước theo quy định của pháp luật”[6]. Quy định điều kiện giao đất, cho thuê đất, hạn mức sử dụng đối với các tổ chức tôn giáo phù hợp với quỹ đất hiện có của địa phương.

5. Có quy định cụ thể về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để sau khi thu hồi đất thì người dân có đất bị thu hồi phải có chỗ ở, bảo đảm cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ

Cụ thể, Nghị quyết 18-NQ/TW quy định đối với trường hợp thu hồi đất mà phải bố trí tái định cư thì phải hoàn thành bố trí tái định cư trước khi thu hồi đất.  Việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phải đi trước một bước, bảo đảm công khai, minh bạch, hài hòa lợi ích của Nhà nước, người có đất bị thu hồi và nhà đầu tư theo quy định của Hiến pháp và pháp luật. Đồng thời, “có quy định cụ thể về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để sau khi thu hồi đất thì người dân có đất bị thu hồi phải có chỗ ở, bảo đảm cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”[7].

6. Hoàn thiện cơ chế xác định giá đất theo hướng: bỏ khung giá đất, xây dựng cơ chế, phương pháp xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường

Để hoàn thiện cơ chế xác định giá đất, Nghị quyết Trung ương quy định: “Bỏ khung giá đất, có cơ chế, phương pháp xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường, quy định chức năng, nhiệm vụ và trách nhiệm của cơ quan có nhiệm vụ xác định giá đất.”[8]. (Hiện nay, khung giá đất được quy định tại Nghị định 96/2019/NĐ-CP là cơ sở để các địa phương ban hành bảng giá đất cho giai đoạn 2020-2024).

Theo đó, “Trung ương xây dựng tiêu chí và quy trình kiểm tra, giám sát các địa phương trong việc xây dựng bảng giá đất. Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định và kiểm tra, giám sát việc thực hiện giá đất.”[9]

Có cơ chế hữu hiệu để nâng cao chất lượng công tác định giá đất, bảo đảm tính độc lập của hội đồng thẩm định giá đất, năng lực của tổ chức tư vấn xác định giá đất, năng lực và đạo đức của các định giá viên. Bổ sung, hoàn thiện các quy định bảo đảm công khai, minh bạch như: Công khai giá đất, bắt buộc giao dịch qua các sàn giao dịch, thanh toán qua ngân hàng, không dùng tiền mặt; xử lý nghiêm các vi phạm…

7. Mở rộng đối tượng, hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp

Theo quy định hiện hành, hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân quy định tại Điều 44 Nghị định 43/2014/NĐ-CP.

Trong thời gian tới sẽ “mở rộng đối tượng, hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp phù hợp với đặc điểm, điều kiện của từng vùng, địa phương, với việc chuyển đổi nghề, việc làm, lao động ở nông thôn… Xây dựng quy định về ngân hàng cho thuê đất nông nghiệp…Có chính sách phù hợp để ưu tiên giao đất cho đồng bào dân tộc thiếu đất sản xuất, cùng với các cơ chế hiệu quả để ngăn chặn người dân chuyển nhượng sau khi được giao đất”[10].

8. Quy định chế độ sử dụng đất xây dựng công trình trên không, công trình ngầm, đất hình thành từ hoạt động lấn biển

Đây là một trong những điểm mới được nhắc đến tại Nghị quyết 18-NQ/TW. Theo đó, Ban Chấp hành Trung ương chủ trương:

- Bổ sung, hoàn thiện các quy định đối với quản lý, sử dụng đất quốc phòng, an ninh trên cơ sở tổng kết việc thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc, tồn đọng trong quản lý, sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với sản xuất và xây dựng kinh tế. 

- Bổ sung các quy định về đất ở kết hợp với thương mại, dịch vụ; đất nông nghiệp kết hợp với thương mại, dịch vụ; đất dự án du lịch có yếu tố tâm linh. 

- Quy định chế độ sử dụng đất xây dựng công trình trên không, công trình ngầm, đất hình thành từ hoạt động lấn biển.

Trên đây là những điểm mới về chính sách đất đai được quy định tại Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2022 Ban Chấp hành Trung ương về "Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao"./.

1. Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2022 Ban Chấp hành Trung ương.

2. Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2022 Ban Chấp hành Trung ương.

3. Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2022 Ban Chấp hành Trung ương.

4. Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2022 Ban Chấp hành Trung ương.

5. Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2022 Ban Chấp hành Trung ương.

6. Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2022 Ban Chấp hành Trung ương.

7. Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2022 Ban Chấp hành Trung ương.

8. Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2022 Ban Chấp hành Trung ương.

9. Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2022 Ban Chấp hành Trung ương.

10. Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2022 Ban Chấp hành Trung ương.