Đồng bào dân tộc thiểu số là một bộ phận không thể thiếu của dân tộc Việt Nam, có những đóng góp quan trọng vào quá trình phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh của đất nước. Bình Thuận cũng là một tỉnh có nhiều đồng bào dân tộc (toàn tỉnh có 34 dân tộc thiểu số với 105.821 người/26.335 hộ gia đình, chiếm trên 8,4% dân số của tỉnh) cùng sinh sống, phát triển, và đã góp phần quan trọng vào việc hình thành nên những sắc thái riêng về kinh tế - xã hội của tỉnh nhà. Với việc Chính phủ ban hành Nghị quyết số 10/NQ-CP về Chiến lược công tác dân tộc giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 hướng tới mục tiêu giúp cho đồng bào dân tộc thiểu số ngày càng phát triển đi lên. Cùng với tinh thần đó, Đảng bộ tỉnh, chính quyền các cấp, các ngành, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội trong tỉnh đã ban hành nhiều văn bản, kế hoạch tuyên truyền, phổ biến Nghị quyết số 10/NQ-CP đến từng địa phương, đơn vị, qua đó, các cấp, các ngành đã tích cực tham gia, hưởng ứng và thực hiện đạt được một số kết nổi bật, cụ thể:
Kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số tiếp tục được tập trung đầu tư, sản xuất phát triển khá, đời sống vùng đồng bào dân tộc thiểu số cơ bản ổn định. Thu nhập bình quân đầu người vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là 46,8 triệu đồng người/năm, tại 17 xã thuần là 43,6 triệu đồng người/năm; số hộ nghèo dân tộc thiểu số là 2.801 hộ, chiếm 10,78% so với tổng số hộ dân tộc thiểu số, chiếm 32,35% so với tổng số hộ nghèo toàn tỉnh, giảm 572 hộ so với tổng số hộ nghèo dân tộc thiểu số đầu năm (3.373 hộ); số hộ cận nghèo dân tộc thiểu số là 3.341 hộ, chiếm 12,86%, so với tổng số hộ dân tộc thiểu số, giảm 167 hộ so với hộ cận nghèo dân tộc thiểu số đầu năm (3.508 hộ) và chiếm 23,27% so với tổng số hộ cận nghèo toàn tỉnh.
Giáo dục đào tạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tiếp tục được quan tâm thực hiện. Mạng lưới trường lớp trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số được mở rộng, nâng cấp ngày càng khang trang, đảm bảo điều kiện để từng bước nâng cao chất lượng dạy và học (tỷ lệ trẻ em mẫu giáo 5 tuổi đến trường đạt 99,97%; tỷ lệ học sinh trong độ tuổi học tiểu học đạt 97,27 %; tỷ lệ học sinh trong độ tuổi học trung học cơ sở đạt 95,52 %; tỷ lệ học sinh trong độ tuổi học trung học phổ thông đạt 62,25%).
Mạng lưới y tế tiếp tục được củng cố, tăng cường và cơ bản đáp ứng yêu cầu trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho nhân dân tại chỗ (số trạm y tế được xây dựng kiên cố: 31 trạm, đạt tỷ lệ: 100%; tỷ lệ tham gia bảo hiểm y tế đạt 94,93%; tỷ lệ phụ nữ có thai được khám thai định kỳ đạt 99,7% 27; tỷ lệ phụ nữ sinh con ở cơ sở y tế hoặc có sự trợ giúp của cán bộ y tế đạt 98% 28; tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng, thể nhẹ cân: 7,54%)
Công tác bảo tồn, duy tu, tôn tạo, phát huy các giá trị văn hóa, lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số được quan tâm thực hiện (tỷ lệ đồng bào được xem truyền hình: 100%; tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số được nghe đài phát thanh: 100%; tỷ lệ thôn có nhà sinh hoạt cộng đồng: 100%; tỷ lệ thôn có đội văn hóa, văn nghệ (hoặc câu lạc bộ) truyền thống hoạt động thường xuyên, có chất lượng: 36%).
Để đạt được kết quả này, tỉnh Bình Thuận đã phát huy có hiệu quả mọi nguồn lực từ bên trong và bên ngoài, đặc biệt là sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ tỉnh trong công tác hoàn thiện quy hoạch, chính sách, hạ tầng giao thông, vận tải, hạ tầng thương mại, dịch vụ, ứng dụng khoa học công nghệ trong đời sống kinh tế - xã hội của vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Phát huy hiệu quả các chương trình, dự án, chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số như: Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; Chính sách đối với người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số; Chính sách giao khoán bảo vệ rừng cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số; Chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển sản xuất; Đề án “Tăng cường hợp tác quốc tế hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào bào dân tộc thiểu số và miền núi”; Đề án “Bồi dưỡng kiến thức dân tộc đối với cán bộ, công chức, viên chức giai đoạn 2018 - 2025”... Đặc biệt, tỉnh Bình Thuận đã xây dựng và thực hiện chủ trương kết nghĩa với các xã thuần, thôn xen ghép vùng đồng bào dân tộc thiểu số góp phần hỗ trợ, giúp đỡ đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh ngày càng phát triển và đã có một số xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã vươn lên đạt chuẩn xã nông thôn mới.
Bên cạnh kết quả nổi bật nêu trên, việc thực hiện Nghị quyết số 10/NQ-CP trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số hạn chế nhất định: Mức độ phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh còn chậm, chưa đồng đều; địa bàn cư trú của đồng bào dân tộc thiểu số phân tán rộng, hơn 50% hộ đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống ở miền núi, xa trung tâm, điều kiện tiếp cận với các dịch vụ thiết yếu còn hạn chế; tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo còn cao, kết quả giảm nghèo thiếu bền vững; cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ; mức sống của đồng bào còn thấp, trình độ dân trí, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu phát triển hiện nay; khả năng tiếp thu các phương thức sản xuất mới, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất của đồng bào có mặt còn hạn chế; một bộ phận đồng bào còn tư tưởng ỷ lại, trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước, chưa thật sự nỗ lực vươn lên. Việc huy động nguồn lực đầu tư phát triển kinh tế - xã hội trong vùng đồng bào đồng bào còn nhiều khó khăn và hạn chế.
Nhằm phát huy kết quả đã đạt được qua việc thực hiện Nghị quyết số 10/NQ-CP của Chính phủ về Chiến lược công tác dân tộc giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và khắc phục những tồn tại, hạn chế, trong thời gian đến, địa phương cần thực hiện tốt một số nội dung trọng tâm sau:
Thứ nhất, tiếp tục tuyên truyền, quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc các chủ trương, chính sách, văn bản, kế hoạch của Trung ương, tỉnh liên quan đến đồng bào dân tộc thiểu số nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền và Nhân dân trong thực hiện công tác dân tộc. Trên cơ sở đó nhận thức đầy đủ các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và chủ động thực hiện hiệu quả Chiến lược công tác dân tộc trong tình hình mới.
Thứ hai, Đổi mới phương thức quản lý nhà nước về công tác dân tộc; đẩy mạnh phân cấp, phân công nhiệm vụ gắn với trách nhiệm và quyền hạn cụ thể; nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước và chất lượng nguồn nhân lực vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; tập trung xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; củng cố sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.
Thứ ba, Đẩy mạnh phát triển đồng bộ các lĩnh vực: giáo dục - đào tạo, y tế, dân số, bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc. Tăng cường công tác truyền thông, tuyên truyền, vận động trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để từng bước thực hiện chủ trương “Miền núi tiến kịp miền xuôi”.
Thứ tư, Tập trung mọi nguồn lực nhằm phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng thiết yếu, phục vụ sinh hoạt, sản xuất và đời sống vùng đồng bào dân tộc thiểu số; phát triển hạ tầng kinh tế số, đẩy mạnh chuyển đổi số; tăng cường nghiên cứu và ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ; hỗ trợ phát triển sản xuất, thúc đẩy khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp và thu hút đầu tư vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Thứ năm, Quy hoạch phát triển du lịch, nhất là du lịch sinh thái, gắn với bảo vệ rừng; tiếp tục tạo điều kiện duy trì và phát huy hiệu quả công tác giao khoán bảo vệ rừng cho đồng bào dân tộc thiểu số; giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; đẩy nhanh việc hoàn thành các dự án quy hoạch, sắp xếp, bố trí ổn định dân cư.
Với tinh thần giữ vững và phát huy những kết quả đã đạt được, thời gian tới, toàn thể Đảng bộ, chính quyền các cấp, các ngành, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, cán bộ, đảng viên và Nhân dân tỉnh Bình Thuận ra sức đoàn kết, thống nhất về ý chí và hành động, tự lực tự cường, mang hết tâm huyết, tài năng và trí tuệ, chung sức, chung lòng xây dựng, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nói chung và phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng an ninh theo tinh thần Nghị quyết số 10/NQ-CP của Chính phủ nói riêng nhất định sẽ góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh nhà./.
Tài liệu tham khảo:
1. Nghị quyết số 10/NQ-CP ngày 28/01/2022 của Chính phủ về Chiến lược công tác dân tộc giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
2. Báo cáo số 284/BC-UBND ngày 28/11/2024 về tình hình triển khai Chiến lược công tác dân tộc năm 2024.
3. Thông báo kết luận số 394-TB/TU, ngày 10/5/2024 của Ban Thường vụ tỉnh ủy (khóa XIV) về tổng kết 10 năm (2013 - 2023) thực hiện chủ trương kết nghĩa với các xã thuần, thôn xen ghép vùng đồng bào dân tộc thiểu số.