Đạo lý “uống nước nhớ nguồn” là giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Trong những năm qua, đạo lý “uống nước nhớ nguồn” được thông qua bằng các hoạt động kỷ niệm, thăm hỏi, tặng nhà chính sách, tặng quà, chăm sóc, phụng dưỡng Mẹ Việt Nam anh hùng… Đây là dịp để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta tiếp tục ghi nhận, tôn vinh các liệt sĩ, gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người có công với cách mạng.
Để đền đáp một phần những cống hiến, hi sinh của đồng bào, chiến sĩ cả nước cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của dân tộc, ngày 16 tháng 2 năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 20/SL đặt “chế độ hưu bổng thương tật và tiền tuất tử sĩ”; từ đó đến nay đã trở thành một chính sách lớn của Đảng và Nhà nước ta. Ngày 27/7/1947 đại biểu của Tổng bộ Việt Minh, Trung ương Hội Phụ nữ cứu quốc, Trung ương Đoàn Thanh niên cứu quốc, Cục Chính trị Quân đội Quốc gia Việt Nam, Nha thông tin, tuyên truyền và một số địa phương đã họp tại Đại Từ (Bắc Thái) để bàn về công tác thương binh, liệt sĩ và thực hiện Chỉ thị của Hồ Chủ tịch chọn một ngày làm ngày “thương binh”. Sau khi cân nhắc về nhiều mặt, Hội nghị nhất trí đề nghị Trung ương lấy ngày 27/7/1947 làm ngày “thương binh toàn quốc”. Đến năm 1955, “Ngày Thương binh toàn quốc” được đổi tên thành “Ngày Thương binh liệt sĩ”. Kể từ đó, ngày 27/7 hằng năm đã trở thành một trong những ngày truyền thống đạo lý nhân ái tốt đẹp về thực hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ người trồng cây” của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta, được hình thành trong suốt tiến trình lịch sử dựng nước, giữ nước.
Trước lúc đi xa, trong bản “Di chúc” của mình Người không quên căn dặn:“Đối với những người đã dũng cảm hy sinh một phần xương máu của mình (cán bộ, binh sĩ, dân quân, du kích, thanh niên xung phong…) Đảng, Chính phủ và đồng bào phải tìm mọi cách làm cho họ có nơi ăn chốn ở yên ổn, đồng thời phải mở những lớp dạy nghề thích hợp với mỗi người để họ có thể dần dần “tự lực cánh sinh”. Đối với các liệt sĩ, mỗi địa phương (thành phố, làng xã) cần xây dựng vườn hoa và bia kỷ niệm ghi sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ, để đời đời giáo dục tinh thần yêu nước cho nhân dân ta. Đối với cha, mẹ, vợ con (của thương binh và liệt sĩ) mà thiếu sức lao động và túng thiếu, thì chính quyền địa phương (nếu ở nông thôn thì chính quyền xã cùng hợp tác xã nông nghiệp) phải giúp đỡ họ có công việc làm ăn thích hợp, quyết không để họ đói rét”.[1]
Để ghi nhớ công lao to lớn đó, mỗi người dân Việt Nam đặc biệt là thế hệ trẻ - những thế hệ đang học tập, làm việc và cống hiến trên đất nước này luôn phải khắc ghi những hi sinh, những mất mát mà thế hệ cha anh đã trải qua để mang lại độc lập, tự do, mang lại một môi trường hòa bình cho chúng ta ngày hôm nay.Trong thời gian tới, chúng ta càng đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, càng đi sâu vào hội nhập kinh tế quốc tế thì việc bảo tồn, phát huy các giá trị tốt đẹp của văn hóa dân tộc càng là vấn đề cấp thiết, trong đó có đạo lý truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ người trồng cây”. Ðây còn là việc làm tốt nhất nhằm giáo dục toàn Ðảng, toàn dân, nhất là thế hệ trẻ, gìn giữ, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Có thể nói, xã hội càng hiện đại, kinh tế - xã hội càng phát triển thì yêu cầu về phát triển văn hóa, văn minh tinh thần càng cấp bách hơn bao giờ hết. Ðiều này nhắc nhở chúng ta phải có trách nhiệm rất lớn lao trong công tác đền ơn đáp nghĩa nói riêng, trong việc gìn giữ, phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp văn hóa dân tộc nói chung. Để làm tốt công tác đền ơn đáp nghĩa, toàn Đảng, toàn dân phải thực hiện tốt các giải pháp sau:
Thứ nhất, nâng cao hơn nữa vai trò lãnh đạo của Ðảng trong công tác thương binh, liệt sĩ cũng như việc ban hành chính sách, chế độ đối với cá nhân, thân nhân và gia đình thuộc diện chính sách xã hội nói chung. Mỗi tổ chức đảng, mỗi đảng viên phải hăng hái, gương mẫu đi đầu trong công tác đền ơn đáp nghĩa để quần chúng lấy đó làm gương noi theo.
Thứ hai, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính làm sao để các gia đình chính sách được hưởng đầy đủ các quyền lợi, không để xảy ra sai sót hoặc nảy sinh tiêu cực trong lĩnh vực này.
Thứ ba, tổ chức nhiều hơn nữa các hoạt động thăm hỏi, động viên các gia đình chính sách, các mẹ Việt Nam anh hùng. Đẩy mạnh hơn nữa việc tuyên truyền đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đồng thời vận động nhân dân thi đua làm tốt công tác thương binh, liệt sĩ và đền ơn đáp nghĩa thông qua phương tiện truyền thông đại chúng.
Cuối cùng, giáo dục đạo đức, lối sống cho các tầng lớp, thế hệ thanh niên hiện nay thông qua các hoạt động hướng về cội nguồn, chăm sóc các nghĩa trang liệt sĩ, tham quan các di tích lịch sử,… Đó là việc làm giúp giáo dục thế hệ trẻ hiểu được giá trị của những cống hiến mà thế hệ đi trước phải đánh đổi để có được nền độc lập, tự do ngày hôm nay.
72 năm trôi qua, đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “đền ơn đáp nghĩa” của dân tộc ta càng được thắp sáng trong tâm trí mỗi người Việt Nam yêu nước, trở thành phong trào của toàn xã hội chăm lo đời sống vật chất và tinh thần đối với gia đình liệt sĩ, thương binh và các đối tượng chính sách. Các tầng lớp nhân dân trong cả nước, từ các cháu thiếu niên, nhi đồng đến người cao tuổi; từ các đơn vị, các doanh nghiệp ở mọi thành phần kinh tế; từ các cơ quan trường học, bệnh viện đến các đơn vị làm nhiệm vụ nơi biên giới, hải đảo xa xôi…đều có những việc làm nghĩa tình, thể hiện sự trân trọng và tôn vinh những người đã hi sinh xương máu hoặc một phần cơ thể cho độc lập, tự do của Tổ quốc và hạnh phúc của nhân dân.
Giữa những ngày “Tháng Bảy tri ân”, Tổ quốc ta, nhân dân ta đời đời nhớ ơn và ghi sâu công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ, thương binh, những người có công với nước trong cuộc chiến đấu giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam thân yêu./.
[1]. Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 15, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 12, tr. 616.