Trong bài phát biểu, đồng chí Lê Duẩn khẳng định: trong cuộc chiến đấu chống xâm lược và trong công cuộc xây dựng CNXH, thanh niên góp phần to lớn. Đồng chí nói: “thế hệ trẻ nước ta đã biểu hiện lòng trung thành vô hạn với Tổ quốc, với CNXH, với nhân dân, với Đảng, luôn đi đầu trên mọi trận tuyến cách mạng ... góp phần hết sức lớn lao vào những thắng lợi vĩ đại của dân tộc”[1] và “biết bao thanh niên đã trở thành những người con ưu tú của đất nước, làm nên những chiến công lẫy lừng và thành tích vẻ vang trên nhiều lĩnh vực, nêu cao bản lĩnh dũng cảm, thông minh của dân tộc, làm rạng rỡ non sông Tổ quốc Việt Nam”[2]. Từ trước Cách mạng tháng Tám và trong kháng chiến chống Pháp đã có những chiến sĩ tiêu biểu cho lớp thanh niên như Lý Tự Trọng, Võ Thị Sáu, Trần Văn Ơn ... Sau này, có thêm những tấm gương tuổi trẻ anh hùng cách mạng khác như Nguyễn Văn Trỗi, Nguyễn Viết Xuân, Lê Thị Hồng Gấm, Hoàng Thị Hồng Chiêm . cùng hàng vạn cá nhân thanh niên xuất sắc trên các lĩnh vực y tế; giáo dục; khoa học; kỹ thuật và văn hoá, nghệ thuật.
Đồng chí Lê Duẩn cũng đã nhấn mạnh thanh niên là cánh tay đắc lực và đội hậu bị tin cậy của Đảng, là hy vọng của Đảng, của dân tộc và là người kế tục sự nghiệp cách mạng của những thế hệ đi trước.
Từ ý thức rất rõ vai trò của thanh niên, theo đồng chí nên chú ý coi trọng giáo dục thanh niên và dạy cho thanh niên biết cách nhìn và cách làm thế nào cho đúng. Nhưng trước hết, phải giúp thanh niên “nhận rõ con đường duy nhất đúng đắn để đưa cách mạng Việt Nam tiếp tục tiến lên là tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa và đấu tranh không khoan nhượng chống bọn bành trướng; bá quyền cùng bè lũ tay sai”[3]. Muốn vậy, thanh niên chúng ta phải đứng ở vị trí làm chủ, luôn có ý chí phấn đấu vươn lên; phải là người chiến sĩ cách mạng sẵn sàng hy sinh, chịu đựng gian khổ vì Tổ quốc và vì sự nghiệp lớn của cả dân tộc. Đặc biệt là mỗi đoàn viên phải phát huy được tính xung kích của mình, tự khẳng định là người là chủ, có trách nhiệm góp phần khắc phục khó khăn, giành thắng lợi cho cách mạng, cho đất nước.
Để hoàn thành trách nhiệm của mình đối với gia đình, quê hương, đất nước, đồng chí Lê Duẩn cho rằng thanh niên cần phải vạch ra cho mình một chương trình hành động cụ thể, thiết thực gồm những công việc thích hợp để phát huy tài năng, trí tuệ, sức trẻ của mình góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trước hết là trên lĩnh vực kinh tế, theo đồng chí: “đoàn viên thanh niên ta hãy tiến công vào nghèo nàn và lạc hậu, đạp bằng mọi khó khăn, gian khổ, xung phong đi đầu, làm những việc đòi hỏi cao về nhiệt tình và sức trai trẻ, về trình độ văn hoá và khoa học kĩ thuật, về tinh thần dám nghĩ dám làm, đem trái tim khối óc và bàn tay của tuổi trẻ làm giàu cho Tổ quốc”[4]. Bởi vì, đối với đồng chí, phát triển kinh tế là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta. Vì vậy, mỗi người dân, đặc biệt là mỗi thanh niên phải tập trung cao độ lực lượng đẩy mạnh phát triển kinh tế, xoá bỏ đói nghèo, thiếu thốn, đưa cuộc sống của nhân dân đi lên.
Trên lĩnh vực khoa học kĩ thuật, đồng chí Lê Duẩn cho rằng: “thanh niên là đội xung kích và quân chủ lực đông đảo. Thanh niên phải đi đầu trong cách mạng khoa học kỹ thuật, phấn đấu và tiến lên làm chủ khoa học kỹ thuật để làm chủ xã hội, làm chủ thiên nhiên, làm chủ bản thân ... thanh niên phải vươn lên chiếm lĩnh những đỉnh cao trong nhiều ngành khoa học, từng bước xây dựng nền khoa học kỹ thuật hiện đại của tổ quốc, đi vào những ngành khoa học mũi nhọn của thời đại”[5]. Vì như chúng ta biết chỉ có khoa học kỹ thuật mới có thể giúp rút ngắn khoảng cách giữa Việt Nam với các nước giàu mạnh, phát triển và cũng chỉ có khoa học kỹ thuật mới góp phần đưa đất nước Việt Nam tiến lên “sánh vai cùng với cường quốc năm châu” như mong muốn của Bác.
Về tư tưởng văn hoá, đồng chí đòi hỏi thanh niên phải “là lực lượng xung kích nhất bằng cách ra sức học tập, học nữa, học mãi để không ngừng nâng cao trình độ hiểu biết, tiến lên nắm được những đỉnh cao tri thức của loài người và phấn đấu làm chủ bản thân nhằm xây dựng mình thành con người mới trong quá trình tiến hành ba cuộc cách mạng”[6]. Đồng chí phân tích cho thanh niên thấy con người mới CNXH là người: Đối với Tổ quốc phải là người biết cống hiến trọn vẹn tuổi xuân, sẵn sàng hy sinh quên mình để giữ vững từng tấc đất của non sông, bảo toàn độc lập, tự do cho dân tộc. Đối với CNXH, người thanh niên của thời đại mới phải có niềm tin và lòng say mê sáng xuốt và mãnh liệt, nhận rõ mình là một bộ phận của sự nghiệp XHCN. Trong đời sống xã hội, người thanh niên mới là con người thông cảm sâu sắc với nhân dân, tràn đầy tình thương yêu đồng bào và có cuộc sống văn minh và hiện đại. Đồng thời, đồng chí Lê Duẩn còn lưu ý thanh niên phải hết sức thận trọng và cảnh giác trước hành động chống phá cách mạng của kẻ thù. Bởi vì, chúng đặc biệt nhằm vào thanh niên, hòng lợi dụng tính bồng bột và sự thiếu từng trãi của tuổi trẻ. Vì vậy, đồng chí yêu cầu trên mặt trận tư tưởng văn hoá thanh niên phải xác định chỗ đứng của mình, luôn luôn tỉnh táo cảnh giác, nhận rõ bộ mặt và đập tan âm mưu của kẻ thù: “thanh niên cần làm sáng tỏ đúng sai, phân rõ cách mạng và phản cách mạng, tiến bộ và lạc hậu, cao thượng và thấp hèn làm cho cuộc sống và tâm hồn thanh niên tràn ngập ánh sáng của chân lý cách mạng”[7]. Muốn làm được những điều đó, thanh niên phải nhuần nhuyễn và gắn bó với truyền thống, cốt cách, bản lĩnh, tâm hồn, khí phách của dân tộc Việt Nam.
Về bảo vệ Tổ quốc, đồng chí Lê Duẩn nhấn mạnh đây là sự nghiệp thiêng liêng, là nghĩa vụ hàng đầu của thanh niên. Do đó, theo đồng chí “thanh niên ta hãy phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng của dân tộc, khắc sâu lời dạy của Bác Hồ: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”, làm tốt nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc, xây dựng nền quốc phòng toàn dân”[8]. Đồng thời, đồng chí nhắc nhở thanh niên phải thi hành nghĩa vụ quân sự hàng năm, ra sức tập luyện quân sự, và phải luôn luôn nâng cao cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ vùng trời, vùng biển, biên giới, hải đảo của Tổ quốc.
Ở Việt Nam, chủ nghĩa yêu nước XHCN là sự thống nhất giữa lòng yêu Tổ quốc XHCN với chủ nghĩa quốc tế vô sản. Vì vậy, đồng chí căn dặn thế hệ trẻ phải: “tăng cường đoàn kết, hợp tác toàn diện với thanh niên Liên Xô, đoàn kết chặt chẽ với thanh niên các nước XHCN, với thanh niên tiến bộ trên thế giới”[9]. Có như thế, chúng ta mới phát huy được sức mạnh tổng hợp của thanh niên các nước trong cuộc đấu tranh chung chống chủ nghĩa đế quốc và các thế lực phản động quốc tế.
Có thể nói, trong bài phát biểu của mình, đồng chí Lê Duẩn không những ân cần chỉ bảo cho thanh niên phương hướng suy nghĩ mà đồng chí còn chỉ rõ những mục tiêu hành động cụ thể trên từng lĩnh vực, thanh niên cần làm để xứng đáng là người chủ tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trên mọi lĩnh vực của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Ngày nay, tình hình trong nước và trên thế giới đã có nhiều thay đổi, nhưng những lời dạy của đồng chí Lê Duẩn đối với thế hệ trẻ vẫn còn giữ nguyên giá trị và nó đã trở thành khẩu hiệu, mục tiêu hành động của đoàn viên, thanh niên. Thế hệ trẻ ngày nay muốn không bị lụt hậu, không "phát triển giật lùi" thì chúng ta phải không ngừng học tập những kiến thức mới, rèn luyện những kỹ năng mới, phẩm chất mới để trở thành con người mới XHCN. Có như thế, thanh niên mới gánh vác nổi trọng trách đất nước giao phó. Vì "Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thậy vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên"[10]./.
[1], 2 Lê Duẩn: Tuổi trẻ anh hùng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, H, Nxb QĐND, 1980, tr8.
[3], 4 Sđd, tr14.
[5], 6 Sđd, tr17.
[7], 8 Sđd, tr21.
[9] Sđd, tr22.
[10] Hồ Chí Minh: Toàn tập, NXB CTQG HCM, H, 2000, T6, tr300.