Để tập hợp toàn dân đoàn kết đấu tranh chống ách áp bức của thực dân và phong kiến, ngày 18/11/1930, Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã ra Chỉ thị thành lập Hội Phản đế đồng minh “để đưa tất cả những tầng lớp và cá nhân vào trong hàng ngũ chống đế quốc Pháp, để cần kíp tổng động viên toàn dân nhất tề hành động mặt này hay mặt khác mà chống khủng bố trắng và ủng hộ cách mạng công nông”[1]. Có thể nói, Hội Phản đế đồng minh ra đời đã tạo được một cao trào phản đế mạnh mẽ trong cả nước, có ảnh hưởng sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân, đồng thời, thể hiện sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lenin và sự trưởng thành cả về nhận thức và chỉ đạo thực tiễn của Đảng ta trong quá trình tổ chức và xây dựng Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam. Và ngày này hàng năm đã trở thành ngày truyền thống vẻ vang của Mặt trận, là ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc được tổ chức khắp các khu dân cư trong cả nước.
Thực tiễn 90 năm qua, dù mang nhiều tên gọi khác nhau, như: Hội Phản đế Đồng minh, Mặt trận Thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương, Mặt trận Dân chủ Đông Dương, Mặt trận Việt Minh, Mặt trận Liên Việt..., Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam luôn là hình ảnh cao đẹp nhất của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, là biểu trưng sinh động và rõ ràng nhất cho chủ trương, đường lối nhất quán, xuyên suốt của Đảng ta về đoàn kết dân tộc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Nói đến vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Đảng ta khẳng định: “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể nhân dân có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, chăm lo lợi ích của đoàn viên, hội viên; thực hiện dân chủ và xây dựng xã hội lành mạnh; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước; giáo dục lý tưởng và đạo đức cách mạng, quyền và nghĩa vụ công dân, tăng cường mối liên hệ giữa nhân dân với Đảng, nhà nước”[2]. Thành quả của gần 35 năm đổi mới của đất nước đã chứng minh cho điều đó.
Thông qua nhiều hình thức tổ chức và vận động quần chúng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã góp phần cùng với Đảng, Nhà nước giải quyết những khó khăn, bức xúc, tạo điều kiện và môi trường thuận lợi để các tầng lớp nhân dân tham gia phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng đời sống văn hóa, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc như sự tương thân, tương ái, yêu thương đùm bọc lẫn nhau lúc khó khăn, hoạn nạn.
Các cuộc vận động, phong trào thi đua mà Mặt trận phát động như cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”; “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”; “Ngày vì người nghèo”; phong trào “đền ơn đáp nghĩa”, “đoàn kết sáng tạo”… đã khơi dậy tinh thần lao động sáng tạo, phát huy tiềm năng và sức mạnh của mỗi người dân, mỗi tập thể và của cả cộng đồng, tạo thành sức mạnh to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Đặc biệt, trong cuộc chiến chống đại dịch COVID-19 và bão lụt ở miền Trung vừa qua càng cho thấy vai trò quan trọng của Mặt trận trong việc kêu gọi, phát huy tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái, hết mực yêu thương, đùm bọc lẫn nhau của đồng bào ta cả ở trong và ngoài nước, từ cụ già đến các em nhỏ. Tinh thần đó đã giúp nhân dân các vùng dịch, nhân dân vùng lũ vượt qua giai đoạn khó khăn, dần ổn định lại cuộc sống. Điều đó càng cho thấy ý nghĩa hết sức quan trọng của tinh thần đại đoàn kết dân tộc, trong đó có vai trò rất quan trọng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Tuy nhiên, trong bối cảnh dịch bệnh trên thế giới vẫn còn phức tạp, thiên tai ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân, đời sống của nhân dân nhiều nơi trên cả nước còn rất khó khăn. Các thế lực thù địch và đối tượng phản động vẫn ra sức xuyên tạc nền tảng tư tưởng, chủ trương, đường lối, của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Chúng lợi dụng các khó khăn, bất cập trong quá trình phát triển để kích động chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc. Hoạt động của Mặt trận các cấp cũng còn những hạn chế, bất cập như phương thức vận động, tập hợp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân vẫn chưa theo kịp yêu cầu mới. Các cuộc vận động, các phong trào thi đua ở nhiều nơi vẫn còn hình thức, chưa đem lại hiệu quả thực sự cho người dân. Vai trò đại diện, bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân và giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận còn có một số hạn chế, bất cập. Năng lực cán bộ và điều kiện hoạt động của Mặt trận các cấp một số nơi còn chưa đảm bảo…
Vì vậy, để tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt của mình trong việc tập hợp, vận động nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam từ Trung ương đến cơ sở phải không ngừng đổi mới về mọi mặt, nhất là về phương thức hoạt động; thực hiện tốt hơn công tác phản biện xã hội; nâng cao chất lượng các cuộc vận động, phong trào thi đua nhằm tránh hình thức; phát huy hiệu quả chức năng tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước; thực hiện tốt vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; dựa vào nhân dân để tham gia xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh để tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc củng cố và tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới./.
[1] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, tập 2.pdf, Tr 231.
[2] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, H.2011, tr86.