Truyền thông đại chúng là quá trình truyền tải và phổ biến thông tin xã hội đến số lượng công chúng lớn, phân tán về không gian, thời gian. Quá trình này được thực hiện thông qua cơ chế trung gian như đài phát thanh, truyền hình, báo viết, các tạp chí, báo mạng điện tử...  còn dư luận xã hội là sự phán xét, đánh giá thể hiện thái độ và kỳ vọng của các nhóm xã hội đối với các vấn đề đang diễn ra trong xã hội có liên quan đến lợi ích và giá trị của họ; dư luận xã hội được hình thành thông qua các cuộc trao đổi, thảo luận công khai.

Truyền thông đại chúng có vai trò rất quan trọng nó là kênh cung cấp thông tin cho chủ thể của dư luận xã hội, nhằm nâng cao sự hiểu biết của người dân, giáo dục và phát huy các giá trị tốt đẹp để hình thành lối sống tích cực trong xã hội. Tạo ra các diễn đàn ngôn luận để các cá nhân trao đổi, tranh luận những ý kiến liên quan tới các sự kiện, hiện tượng trong đời sống xã hội. Trên cơ sở đó hình thành nên các nhóm xã hội, cộng đồng chia sẻ những quan điểm, ý kiến về vấn đề, sự kiện nào đó. Bên cạnh đó truyền thông đại chúng  còn là phương tiện để định hướng dư luận.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và công nghệ thông tin, mạng xã hội phát triển ngày càng mạnh mẽ, lợi dụng lợi thế này, các thế lực thù địch tăng cường móc nối, cấu kết với những phần tử cơ hội chính trị, ra sức xuyên tạc, phủ nhận nền tảng tư tưởng, phủ nhận mục tiêu, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Chúng tung ra nhiều luận điệu xuyên tạc hết sức tinh vi, xảo trá, hòng làm lung lay nhận thức, tư tưởng, niềm tin của quần chúng nhân dân vào chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, sự lãnh đạo của Đảng và chủ trương, chính sách của Nhà nước ta. Theo kiểu “mưa dầm thấm lâu”, chúng ra sức tuyên truyền xuyên tạc hòng làm suy giảm niềm tin, tạo ra trong nhân dân ta, nhất là thế hệ trẻ một “khoảng trống” về mục tiêu lý tưởng, lịch sử truyền thống, thành tựu của cách mạng và công cuộc đổi mới đất nước từ những chính sách đúng đắn thành công của Nhà nước ta. “Nội công, ngoại kích” là cách thức chính, là chiêu bài rất nham hiểm mà các thế lực thù địch phản động thường xuyên sử dụng nhằm chống phá chủ trương, chính sách của Nhà nước ta mà cụ thể là một số âm mưu và thủ đoạn chính sau:

Thứ nhất, âm mưu, thủ đoạn nhằm phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, phủ định giá trị lịch sử của dân tộc và những thành quả cách mạng đạt được.

Hiện nay, lợi dụng sự phát triển mạnh mẽ của internet, truyền thông và các trang mạng xã hội facebook, zalo, youtube,… các thế lực thù địch đã đưa ra những thông tin xấu, độc nhằm kích thích sự nghi ngờ, phủ định những giá trị của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với những luận điệu xuyên tạc như: chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh đã “lạc hậu, lỗi thời” không còn phù hợp với thời đại hiện nay nữa và một đảng lấy tư tưởng, lý luận đã “lạc hậu, lỗi thời” thì không thể có cơ sở để lãnh đạo đất nước, chỉ đạo nhà nước phát triển đất nước khi thực tế khách quan đã thay đổi. Các tin, bài viết chủ yếu tác động vào mặt tâm lý, kích động những nhóm đối tượng thiếu hiểu biết hoặc hiểu biết chưa đầy đủ để tạo sức mạnh chống phá. Chúng còn tập trung móc nối, lôi kéo mọi giai tầng xã hội, nhất là thanh niên, cán bộ, đảng viên có dấu hiệu “tự chuyển hóa” và gần đây chúng có xu hướng móc nối vào số đối tượng có tiền án, nghiện hút, giang hồ mạng... để truyền bá "lối sống phương Tây", lối sống lười biếng không làm mà muốn có nhiều tiền, khoe mẽ để che đậy các hành vi phạm pháp; dàn xếp phỏng vấn các đối tượng lưu vong đã được sắp xếp chuẩn bị trước để so sánh Việt Nam không tự do bằng các nước khác, mua chuộc bằng tiền và hứa hẹn nhiều lợi ích về sau khi thay đổi được chính quyền; công kích, xuyên tạc về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam và các chính sách, chủ trương của Nhà nước ta.

Thứ hai, âm mưu, thủ đoạn xuyên tạc phủ định các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước.

Với mục đích nhằm hạ thấp uy tín, kích động, làm giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta trên tất cả các lĩnh vực đều bị chúng âm mưu xuyên tạc, bóp méo, nhất là an ninh quốc phòng và các vụ xử lý cán bộ biến chất vi phạm pháp luật ở nước ta. Những luận điệu ngày càng tinh vi như: nền kinh tế thị trường là đi theo chủ nghĩa tư bản, định hướng xã hội chủ nghĩa sẽ ngăn cản thị trường và xâm phạm tới các quy luật của thị trường làm cho nền kinh tế không thể phát triển; đem một vài vụ án vi phạm pháp luật của cán bộ mà nhà nước ta xử lý theo quy định để quy chụp, đánh giá cả bộ máy chính quyền chưa tốt… Chúng lợi dụng truyền thông, các mạng xã hội facebook, zalo, đài BBC, youtube tạo lập các trang, các kênh tuyên truyền liên tục để mị lòng người, lôi kéo những người dân nhẹ dạ nghe theo các luận điệu xuyên tạc, kích động những người này gây mất an ninh trật tự, an toàn xã hội theo mưu đồ của chúng.

Thứ ba, âm mưu, thủ đoạn xuyên tạc, bóp méo các sự kiện chính trị, các vụ việc phức tạp, nhạy cảm.

Lợi dụng các sự kiện chính trị quan trọng liên quan đến các vấn đề như phân định biên giới, lãnh thổ, tranh chấp biển Đông, ô nhiễm môi trường, cải cách hành chính, các hội nghị quốc tế lớn tổ chức ở Việt Nam, công tác phòng chống tham nhũng xử lý cán bộ vi phạm pháp luật bị các đối tượng phản động triệt để lợi dụng, tung tin thất thiệt, kích động người dân thiếu hiểu biết gây rối, mất trật tự buộc chính quyền ta phải xử lý, nhân đó chúng quay phim chụp hình lại rồi về cắt ghép không đúng sự thật đem phát tán trên mạng xã hội để tạo tin giả, dư luận sai để “báo cáo” với các tổ chức phản động ở nước ngoài nhằm kiếm tiền tài trợ cho những hoạt động này, đồng thời bóp méo sự thật, gây hiểu lầm về những sự việc đang diễn ra ở trên địa bàn các tỉnh và đất nước ta, tạo nên sự hiểu nhầm của người dân, sự hoài nghi vào các chủ trương, chính sách của Nhà nước và cấp uỷ, chính quyền các cấp.

Hoặc như trong giai đoạn hiện nay Đảng ta đang tích cực chuẩn bị công tác Đại hội đảng các cấp và tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng các thế lực đã cố tình đưa nhiều thông tin sai lệch, xuyên tạc về công tác chuẩn bị Đại hội. Bọn chúng xuyên tạc công tác cán bộ của Đảng là mất dân chủ, rằng tất cả đã được sắp xếp, rằng Đại hội sẽ tước đi quyền tự do, dân chủ trong việc đề cử, ứng cử. Chúng còn cố tình bịa đặt, vu cáo nhằm bôi nhọ, hạ uy tín của một số đồng chí lãnh đạo, đưa tin kích động gây mâu thuẫn, chia rẽ nội bộ, bôi xấu hình ảnh Đất nước, ảnh hưởng đến uy tín, vai trò lãnh đạo của Đảng và Nhà nước. Những nội dung sai trái này đã tác động không ít đến tâm lý, tư tưởng, tình cảm của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng, đối với chế độ, làm sai lệch thông tin, gây hiểu nhầm trong dư luận.

Thứ tư, âm mưu, thủ đoạn nhằm hạ bệ thần tượng, làm mất đời sống tinh thần; bôi nhọ, nói xấu chủ trương, chính sách và lãnh đạo Đảng, Nhà nước.

Với mưu đồ gây chia rẽ nội bộ, làm cho Đảng và nhà nước ta “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” từ bên trong, chúng ra sức tuyên truyền, bịa đặt trên các nền tảng, trang mạng xã hội facebook, zalo, youtube, các nhóm kín trên không gian mạng,… về các phe phái trong Đảng, nhà nước ta, nhất là lợi dụng việc đấu tranh chống tham nhũng để xuyên tạc là thanh trừng nội bộ, là chuẩn bị ghế nhân sự cho đại hội Đảng, bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, luân chuyển bổ nhiệm lãnh đạo cấp cao trong bộ máy nhà nước,... Các thế lực thù địch chỉ đạo từ xa, tuồn tài liệu chống phá qua các nền tảng mạng xã hội, gởi tiền về cho các tổ chức, cá nhân bằng nhiều hình thức tinh vi thông qua internet (chuyển tiền làm từ thiện, xây chùa, hỗ trợ đồng bào dân tộc khó khăn…) nhằm tạo dựng vỏ bọc hoàn hảo để sai khiến, điều khiển những người này làm theo chúng. Không những thế, chúng còn thường xuyên dựng chuyện, thổi phồng những sai lầm, thiếu sót của một số cán bộ, đảng viên để quy chụp, đánh giá cả bộ máy chính quyền; lợi dụng sự sơ sót, chủ quan của nhà nước trong chỉ đạo, điều hành thực hiện một số chủ trương, chính sách trong thời gian qua hòng hạ bệ uy tín của cán bộ và Đảng, nhà nước ta, gây sự hoài nghi, chia rẽ, phá vỡ khối đoàn kết, sự đồng thuận của xã hội đối với việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Nhà nước ta. Đây là âm mưu hết sức thâm độc của các thế lực thù địch sử dụng truyền thông để tạo sự tự diễn biến và tự chuyển hoá trong xã hội ta.

Trong bối cảnh bùng nổ công nghệ thông tin, internet mang lại nhiều tác động tích cực, song cũng tiềm ẩn những nguy cơ ảnh hưởng xấu đến văn hóa truyền thống, an toàn xã hội và an ninh quốc gia. Do đó vai trò định hướng dư luận xã hội trước các luận điểm xuyên tạc về chủ trương, chính sách của nhà nước ngày càng quan trọng; chúng ta cần phải quyết liệt phản bác, xử lý nghiêm minh trước pháp luật các thông tin xấu, tin giả, tin xuyên tạc. Để làm được điều này cũng như phát huy tốt vai trò của truyền thông đại chúng đối với định hướng dư luận xã hội trong thời gian tới bản thân thiết nghĩ cần phải thực hiện một số vấn đề sau:

Một là, tăng cường tuyên truyền, giúp cộng đồng mạng nhận diện rõ bản chất của các quan điểm sai trái, thù địch.

Nhiệm vụ của cơ quan quản lý truyền thông, báo chí chính thống là tạo dòng thông tin chủ đạo, chi phối để cộng đồng mạng nhận diện rõ bản chất các quan điểm sai trái trên mạng internet của các tổ chức chống phá đất nước Việt Nam (như “Việt Tân”, đài BBC, các tổ chức phần tử phản động lưu vong,....). Báo chí phải trực diện, phân tích, làm rõ nội hàm, bản chất quan điểm sai trái, quan điểm thù địch, cùng với sự vào cuộc khẳng định của cơ quan quản lý truyền thông, nhằm giúp cho mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân với tư cách công dân mạng có thể nhận thức, nhận diện thông tin xấu, độc, hiểu rõ thế nào là quan điểm sai trái, thù địch. Khi đã nhận thức đúng - sai của thông tin xấu, độc, sai trái, thù địch thì mỗi công dân sẽ có nhãn quan chính trị, tự giác phòng chống và chủ động đấu tranh, bác bỏ các quan điểm sai trái, thù địch.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng, phát huy vai trò dẫn dắt, chi phối thông tin chính thống để cộng đồng mạng nâng cao nhận thức, đủ sức “đề kháng” trước các quan điểm sai trái, thù địch.

Hệ thống báo chí cần tăng cường các chuyên trang, chuyên mục, đa dạng hoá các hình thức nhằm cung cấp thường xuyên cho công chúng một cách có hệ thống thông tin chính thống về chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, sự lãnh đạo, đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước; những thành tựu toàn diện của đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước ta. Tăng cường tuyên truyền, cổ vũ các cấp uỷ đảng, chính quyền, đoàn thể và hệ thống chính trị vào cuộc để thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu mà Nghị quyết 35 NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư  tưởng của Ðảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới.

Ba là, nâng cao công tác quản lý nhà nước về thông tin, truyền thông đối với các cơ quan, tổ chức Đảng, đoàn thể trong hệ thống chính trị.

Các cơ quan quản lý truyền thông, cơ quan truyền thông (Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Bộ Thông tin và Truyền thông, Đài Truyền hình Việt Nam, VOV, các báo Nhân Dân, Tuổi trẻ, Thanh niên, Lao động…) luôn phải đi đầu, thực hiện tốt chức năng của mình. Các cơ quan báo chí phải luôn nâng cao cảnh giác, kịp thời phát hiện, thông tin, phản bác các luận điểm xuyên tạc chống phá nhà nước. Các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể trong hệ thống chính trị cần tăng cường áp dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý và truyền thông; xây dựng kế hoạch cụ thể trong thực hiện quản lý công nghệ thông tin, bảo mật thông tin tại cơ quan theo quy định; sử dụng có hiệu quả các trang web của cơ quan, mạng xã hội facebook, zalo,… để tuyên truyền các chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước và ngành mình quản lý. Tạo các diễn đàn chính thống để theo dõi, nắm bắt dư luận xã hội để kịp thời xử lý, không để các đối tượng xấu xuyên tạc, kích động. Bên cạnh đó, phải tăng cường việc xây dựng các cơ chế pháp lý đủ mạnh để quản lý báo mạng, báo điện tử, các nền tảng truyền thông trên mạng xã hội, internet, các ứng dụng xã hội facebook, zalo, youtube,... buộc các nền tảng nước ngoài này phải có trách nhiệm quản lý, xử lý và phối hợp chính quyền Việt Nam xử lý (khoá hoặc xoá tài khoản vĩnh viễn; cung cấp thông tin làm chứng cứ xử lý vi phạm) khi có vi phạm liên quan, không để kẻ xấu lợi dụng các nền tảng này để xuyên tạc, chống phá đường lối, chủ trương của Đảng, nhà nước.

Bốn là, tăng cường hơn nữa công tác nắm bắt và cung cấp nhanh, kịp thời thông tin chính thống làm cơ sở để định hướng dư luận xã hội.

Công tác nắm bắt, định hướng dự luân xã hôi không phải là chuyện dễ dàng. Hơn nữa, để định hướng xã hội đúng hướng thì việc nắm bắt thông tin cũng như cung cấp thông tin nhanh chóng, kịp thời làm cơ sở để định hướng dư luận xã hội là rất quan trọng. Bên cạnh đó, cần phải nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dự báo, xử lý kịp thời thông tin, định hướng dư luận xã hội nhằm tạo sự thống nhất về nhận thức, ý chí và hành động trong xã hội.

Năm là, nâng cao năng lực của đội ngũ làm công tác truyền thông, nhất là phát triển đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên, dư luận viên.

Trong các hoạt động, yếu tố con người luôn đóng vai trò tiên quyết. Do đó cần phải xây dựng đội ngũ quản lý, thực hiện công tác truyền thông có năng lực chuyên môn, tinh thông nghề nghiệp, vừa có đạo đức trong sáng, lập trường tư tưởng chính trị vững vàng, luôn có ý chí chiến đấu bảo vệ lý tưởng xã hội chủ nghĩa. Phát huy vai trò của các cấp uỷ Đảng, xây dựng hệ thống tổ chức đấu tranh chống quan điểm sai trái trên mạng internet từ trung ương đến cấp tỉnh, thành phố và cả cơ sở, bao gồm đội ngũ cán bộ làm công tác Tuyên giáo, dân vận…am hiểu về thực tiễn. Đặc biệt cần xây dựng tổ chức chuyên trách với lực lượng nòng cốt là các chuyên gia, các nhà lý luận về tư tưởng chính trị chuyên đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái về tư tưởng chính trị trên mạng internet, bao gồm những chuyên gia giỏi về lý luận, những cây bút sắc bén, am hiểu và ứng dụng tốt công nghệ thông tin. Tổ chức lực lượng trong các cơ quan chính quyền, cơ quan quân đội, công an các cấp và trong các tổ chức chính trị, xã hội,… thực hiện thường xuyên nhiệm vụ đấu tranh chống quan điểm sai trái trên các phương tiện truyền thông, mạng internet. Đặc biệt, phải tăng cường củng cố, kiện toàn đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên, dư luận viên và cộng tác viên dư luận xã hội, phải thường xuyên bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ này nhằm trang bị kỹ năng, kinh nghiệm để thực hiện công tác chuyên môn, qua đó góp phần củng cố, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác nắm bắt và định hướng dư luận xã hội./.

ThS. Nguyễn Văn Tuấn

Khoa Lý luận cơ sở