Thực tiễn cách mạng Việt Nam trong 94 năm qua đã chứng minh vị trí, vai trò cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam. Để phát huy vai trò của Đảng cầm quyền trong điều kiện hiện nay cần phải mở rộng dân chủ trong Đảng và trong xã hội. Thực hiện dân chủ trong Đảng và dân chủ trong xã hội có mối quan hệ hữu cơ với nhau. Theo đó, thực hiện tốt dân chủ trong Đảng là điều kiện, là tiền đề để thực hiện tốt dân chủ trong xã hội. Ngược lại, thực hiện tốt dân chủ trong xã hội sẽ tạo ra môi trường thuận lợi để thực hiện dân chủ trong Đảng. Nhân dân là người làm chủ đất nước, chỉ khi nào quyền dân chủ, quyền làm chủ của nhân dân được thực hiện một cách đầy đủ trong đời sống xã hội, người dân mới thực sự được hưởng quyền làm chủ, biết sử dụng quyền làm chủ của mình. Để thực hiện tốt, phát huy dân chủ trong Đảng, trước hết phải thực hiện đúng đắn nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, tự phê bình và phê bình trong Đảng, tính công khai, minh bạch được quán triệt trong việc thực hiện quyền dân chủ của đảng viên. Việc mở rộng phát huy dân chủ phải đi đôi với giữ vững và tăng cường kỷ cương, kỷ luật, xử lý nghiêm những người lợi dụng dân chủ để có hành vi vu cáo, gây rối nội bộ. Các cấp ủy đảng, người đứng đầu cấp ủy phải có nhận thức đúng đắn, đầy đủ về dân chủ, đánh giá đúng tình hình thực hiện dân chủ, đồng thời phải có quyết tâm để đưa dân chủ đi vào cuộc sống, bằng các biện pháp cụ thể thích hợp thì vấn đề dân chủ và các quyền dân chủ được ghi trong Điều lệ Đảng, các quy chế làm việc được các cấp ủy ban hành mới trở thành hiện thực.

Thực hiện thể chế một đảng duy nhất cầm quyền, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, nhưng không thực hiện tam quyền phân lập và xã hội dân sự đặt ra vấn đề đối với xác lập và thực hiện nội dung, phương thức cầm quyền của Đảng. Để thực hiện chế độ một đảng cầm quyền, Đảng ta không ngừng mở rộng, phát huy dân chủ trong Đảng, dân chủ trong xã hội, chống quan liêu cửa quyền lãnh đạo xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện thành công sự nghiệp đổi mới đất nước, không áp dụng mô hình tam quyền phân lập mà thực hiện chế độ quyền lực Nhà nước là tập trung, phân công, phân nhiệm rõ ràng theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp, góp phần xác lập và thực hiện tốt nội dung cầm quyền, phương thức cầm quyền của Đảng trong điều kiện mới. Theo đó rất nhiều vấn đề đặt ra cần được nghiên cứu làm sáng tỏ về lý luận để chỉ đạo hoạt động thực tiễn Đảng duy nhất cầm quyền, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa với sự tập trung, thống nhất giữa các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Vì vậy, việc nghiên cứu, xác lập nội dung, phương thức cầm quyền của Đảng là vấn đề cấp thiết đặt ra cần được khẩn trương nghiên cứu, làm sáng tỏ.

Đội ngũ đảng viên đang thực thi quyền lực phải được xây dựng thật sự trong sạch, liêm chính. Từ cán bộ, đảng viên trong bộ máy của Đảng, Nhà nước đức, tài phải song toàn; phải làm tốt công việc được giao, có bản lĩnh chính trị kiên định, toàn tâm, toàn ý vì nhân dân phục vụ, cần kiệm liêm chính, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, phải kiên trì nguyên tắc của Đảng, tâm phải sáng, dám vượt qua những mâu thuẫn khó khăn, dũng cảm đối mặt với khủng hoảng, dám cương quyết đấu tranh chống lại những xu hướng không lành mạnh, đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực lãng phí. Trong thời gian qua, có không ít trường hợp sử dụng cán bộ bị chi phối bởi những người thân quen, những người xu nịnh. Những vấn đề ấy không chỉ gây hại cho Đảng, cho Nhà nước, mà còn gây hại cho chính những người không có năng lực mà lại được sử dụng, bởi khi được dung túng, cái xấu sẽ càng có điều kiện phát triển dẫn đến phải xử lý, gây mất niềm tin trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân. Do cách chọn người chưa đúng nên nó ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả công việc của người cán bộ đó đảm nhận, thậm chí xuất hiện một số cán bộ bị thoái hóa, làm méo mó đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Vì vậy, cần phải cải cách toàn diện công tác cán bộ, nhất là về tiêu chuẩn cán bộ, vì nếu tiêu chuẩn lựa chọn không rõ, điều hiển nhiên là sẽ chọn ra những con người không đáp ứng yêu cầu, không ngang tầm nhiệm vụ, ngược lại còn phản tác dụng, có hại cho dân, cho Đảng.

Thực tiễn đòi hỏi phải nâng cao năng lực cầm quyền của Đảng, nhưng lý luận về Đảng cầm quyền trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đến nay chưa đủ rõ về nội dung, mô hình, phương thức cầm quyền. Vì vậy, trong Văn kiện Đại hội XII đã xác định: Tiếp tục tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận về Đảng cầm quyền, xác định rõ mục đích cầm quyền, phương thức cầm quyền, nội dung cầm quyền, điều kiện cầm quyền; vấn đề phát huy dân chủ trong điều kiện một Đảng duy nhất cầm quyền, các nguy cơ cần phải phòng ngừa đối với đảng cầm quyền.

Từ thực tiễn Đảng cầm quyền, Đảng ta xác định tiếp tục đẩy mạnh xây dựng chỉnh đốn Đảng, xác định vấn đề then chốt là công tác cán bộ, phải bắt đầu từ công tác cán bộ, có như vậy mới góp phần thực hiện tốt, nội dung, phương thức Đảng cầm quyền trong điều kiện mới./.